Đối với các biên kịch mới vào nghề, sáng tác kịch bản phim ngắn là chính là cánh cửa cơ hội. Phim ngắn không hề là một định dạng kém cạnh để kể một câu chuyện điện ảnh. Trên thực tế, việc sáng tác chúng cũng cần những kỹ năng tương tự như khi viết một kịch bản phim dài – chỉ là ở một quy mô nhỏ hơn. Mặc dù cơ hội để phát sóng trên truyền hình có thể hạn chế, vẫn có rất rất nhiều những cơ hội cho các nhà làm phim ngắn. Có lần, tôi có tình cờ đọc được những dòng sau trên IndieWire:
“Các bộ phim ngắn đã từng thuộc một phạm trù rất hàn lâm, nghệ thuật. Nhưng giờ đây, đã có một sự bùng nổ trong giới làm phim. Với sự phát triển của công nghệ, các bộ phim ngắn đã thu hút được sự chú ý của nhiều người hơn, nhiều nhà làm phim sản xuất phim ngắn và đưa lên mạng. Bỗng nhiên, chúng ta chẳng cần đưa ra lời giải thích nào nữa. Tất cả đều đã từng xem phim ngắn, ít nhất một lần.”
Dành cho các “tín đồ” của phim ảnh, những ai yêu xem phim và thích làm phim – Just4Film là một góc nhỏ để cùng tỉ tê đủ chuyện trên đời về loại hình nghệ thuật này. Đón theo dõi chuyên mục vào mỗi thứ 4 hàng tuần và cùng chia sẻ những kiến thức thú vị trong ngành phim ảnh. Đóng góp bài viết của bạn đến just4film@rgb.vn.
Rất nhiều nhà biên kịch và đạo diễn giỏi có xuất phát điểm từ việc làm phim ngắn. Bạn có biết rằng Sacha Gervasi, biên kịch của “The Terminal”, tìm được người đại diện của ông ấy nhờ vào một bộ phim ngắn xuất sắc mà ông ấy từng viết. Việc này tuy hiếm, nhưng nó vẫn xảy ra. Trong nhiều trường hợp, đây là cách tuyệt vời để trau dồi kỹ năng viết lách của bạn; nó ít đáng sợ hơn là việc bắt tay ngay vào viết một kịch bản phim dài khi mà bạn chưa có nhiều kinh nghiệm.
Sau đây là 7 quy tắc bạn nên nhớ khi viết một kịch bản phim ngắn:
1. CÀNG NGẮN CÀNG TỐT
Một bộ phim ngắn có thể có độ dài từ 15 giây đến 45 phút. Hãy cố gắng làm bộ phim của bạn càng ngắn càng tốt, bởi vì một bộ phim càng ngắn, chi phí làm phim sẽ càng thấp. Lẽ dĩ nhiên, sự phát triển của công nghệ số ngày càng giúp ích nhiều cho các nhà làm phim, tuy vậy tiền thì vẫn tốn và đoàn phim vẫn cần phải ăn. Nếu bạn vì áp lực chi phí mà ghi hình vội vàng, bộ phim của bạn sẽ có nguy cơ trông nghiệp dư. Nó có thể có chi phí thấp nhưng thành phẩm thì cần phải chuyên nghiệp. Hơn nữa, nếu bạn muốn phim mình được chọn vào các liên hoan phim thì để nó kéo dài quá 10 phút, tối đa khoảng 7-8 phút là đẹp nhất. Tại sao? Bởi nếu bộ phim của bạn dài, nó sẽ chiếm nhiều thời lượng trình chiếu, mà các liên hoan phim thì thích chiếu được càng nhiều bộ phim càng tốt! Bạn luôn có thể tạo ra cảm xúc đặc biệt cho người xem chỉ trong một vài phút ngắn ngủi.
Hãy xem đoạn phim Voodoo của Sebastian. Nó chỉ là một bộ phim hoạt hình ngắn 4 phút về một con búp bê hình nhân, đang cố gắng cứu các bạn của mình khỏi việc bị kim đâm đến chết. Một bộ phim ngắn vô cùng cảm xúc.
[tentblogger-vimeo 3534334]
Sebastian’s Voodoo từ Joaquin Baldwin | Vimeo.
2. CỐ GẮNG THỰC TẾ KHI SÁNG TÁC
Điều tuyệt vời khi viết một kịch bản phim ngắn đó là bạn có thể viết về bất kỳ điều gì, sẽ không có hãng phim nào đằng sau điều khiển bạn cả. Tuy vậy, tôi khuyên bạn đừng nên làm ngơ với những yếu tố thực tế khi sáng tác. Tôi đã từng đọc các tác phẩm với hàng chục trang phân cảnh hành động, rượt đuổi ô tô và biên kịch của nó không nhận ra là sẽ tốn bao nhiêu thời gian, tiền bạc nếu cảnh đó được thực hiện. Ngược lại, hãy xem việc viết kịch bản phim ngắn chính là một cơ hội để bạn tính xem với mỗi một dòng bạn viết ra đoàn làm phim sẽ tốn bao nhiêu tiền. Viễn cảnh về một con ngựa trắng phi nước đại dưới ánh trăng xem chừng rất đẹp trong tưởng tượng của bạn nhưng bạn có người bạn thân nào là cao bồi hay chuyên gia kỹ xảo CGI không? Nếu bạn chỉ có trong tay những nguồn lực khiêm tốn, hãy bắt đầu khiêm tốn.
Apricot là một ví dụ về việc một bộ phim ngắn có thể đạt được gì với một nguồn chi phí hạn chế (nó trông rất chuyên nghiệp đến nỗi tôi đã nghi ngờ về chi phí của nó), hai người ngồi tại bàn trong một quán cà phê – đơn giản nhưng hàm chứa rất nhiều cảm xúc. Cũng tương tự như vậy, một bộ phim ngắn đến từ Châu Á, Just a Love Story diễn ra gần như hoàn toàn trong thang máy. Viết tập trung về một địa điểm khá thú vị, nhưng đừng quên yếu tố thực tế. Hãy nghĩ đến những điều bạn có thể tiếp cận và tránh các địa điểm mà bạn phải lái xe hàng chục cây số nhé.
[tentblogger-vimeo 8033915]
Just a love story từ IF Chen | Vimeo.
3. KỂ BẰNG HÌNH ẢNH
“Phim là phương tiện hình ảnh.” “Tả, đừng kể.” (Show, don’t tell). Đó là những quy tắc vàng mà các biên kịch lão làng luôn đưa ra cho chúng ta. Vậy mà vẫn có rất nhiều kịch bản chỉ toàn kể và kể. Điện ảnh có nghĩa là kể câu chuyện bằng hình ảnh, và đó cũng là cách tiết kiệm nhất để kể một câu chuyện – khi bạn viết một kịch bản phim ngắn, tiết kiệm là tất cả. Hãy dùng hình ảnh kể câu chuyện quá khứ của nhân vật, khắc họa xuất thân và tính tình của họ…
Trong Lunch Date, người phụ nữ quý phái đánh bóng cái nĩa của mình trước khi ăn. Hình ảnh này cho ta biết gì về bà ấy? Để ý đến việc lời thoại được dùng rất hạn chế trong bộ phim, nó đã thắng giải Oscar cho phim ngắn hay nhất đấy.
[tentblogger-youtube epuTZigxUY8]
Lunch Date
4. TÌM KIẾM CÁC KHOẢNH KHẮC GIÁ TRỊ
Những phim ngắn hay thường là về những khoảnh khắc được hé lộ, những khoảnh khắc có câu chuyện của riêng nó. Điều đó có nghĩa là gì? Có nghĩa là có một mâu thuẫn được giải quyết, khi có một cái giá phải trả và nhân vật chính phải đưa ra lựa chọn giữa thế lưỡng nan. Nếu được, hãy cố gắng thêm vào yếu tố thời gian (ticking clock). Điều này không phải tối cần thiết nhưng nó sẽ giúp tăng độ căng thẳng cho bộ phim. Bộ phim ngắn On Time là một ví dụ tuyệt vời về việc một bộ phim ngắn có thể đáp ứng tất cả mọi điều ở trên, câu chuyện về một anh chàng thất tình trẻ tuổi có thể nhìn thấy trước tương lai.
[tentblogger-vimeo 12947399]
On Time từ Ted Chung | Vimeo.
5. KỂ MỘT CÂU CHUYỆN
Mục tiêu của bạn luôn luôn là hướng tới việc kể một câu chuyện hấp dẫn. Cẩn thận với các bộ phim quá tập trung vào ý tưởng lạ hay phá luật chỉ vì muốn phá luật. Phim ngắn là một cơ hội tuyệt vời để vượt ra khỏi khuôn khổ kể chuyện truyền thống, nhưng với điều kiện nó phải kết nối được với cảm xúc của khán giả. Trừ khi là phim cực ngắn, một bộ phim ngắn nên có một nhân vật chính với một mục tiêu xác định và có một nhân vật phản diện cùng những trở ngại trên đường đi. Hãy xem I love Sarah Jane. Nó kể về một nhóm những thiếu niên ở khu phố ma khi những người lớn đã bị biến thành zombie, nhưng cốt lõi câu chuyện của nó vẫn là về một cậu bé người không thể đến được với cô gái lớn tuổi cậu yêu.
[tentblogger-vimeo 5124137]
I Love Sarah Jane từ Qoob TV | Vimeo.
6. THU HÚT NGƯỜI ĐỌC
Bởi vì bạn không có nhiều thời gian, gây ấn tượng từ trang đầu tiên là vô cùng quan trọng; nó giống như việc bạn phải thu hút được khán giả ở 10 trang đầu tiên của một kịch bản phim dài vậy. Thế giới trong phim như thế nào? Chúng ta có nhân vật nào để ủng hộ hay không? Thế giới và câu chuyện phim có đáng tin không? Đoạn kết cũng vô cùng quan trọng, vì rất hiếm khi một người cảm thấy cảm động ở cuối một bộ phim ngắn, nên hãy tập trung vào việc tạo ra một cái kết ý nghĩa và thỏa mãn người xem.
7. COI CHỪNG NHỮNG ĐIỀU CŨ KỸ KHI SÁNG TÁC PHIM NGẮN
Có rất nhiều những điều cũ kỹ nhàm chán trong các bộ phim ngắn. Vì cớ gì mà người ta nghĩ rằng cần phải viết thêm một kịch bản nữa về một tên sát thủ giết thuê, cướp nhà băng, một người đang chết dần, trẻ em đại diện cho sự ngây thơ.. ? Hãy tránh những điều khuôn mẫu trừ khi bạn thêm vào đó những nét chấm phá mới. Đó là điều The Descendent đã làm. Trong bộ phim này, một cặp sát thủ được thuê để giết một đứa trẻ dễ thương và một trong hai đã hoảng sợ khi anh ta phát hiện ra rằng đứa trẻ đó siêu năng lực. Viết về những điều quen thuộc với bạn và điều khiến bạn rung động sẽ tốt hơn là viết những điều bạn lấy từ những phim khác. Đừng rụt rè trước những câu chuyện nhỏ, phim ngắn chính là định dạng hoàn hảo cho nó và bạn sẽ không có nhiều cơ hội để kể những câu chuyện nhỏ khi đã trở thành nhà biên kịch chuyên nghiệp đâu.
TẠM KẾT
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng là: hãy xem càng nhiều phim ngắn càng tốt. Sẽ vô cùng có ích khi bạn biết được người ta đã làm gì ngoài kia và biết rằng khán giả cảm nhận gì về nó. Và, hãy cứ tiếp tục viết.
Nhập hội Sáng tạo cùng RGB nha!