Bức họa Chiếc Xích Đu là một bức tranh sơn dầu theo trường phái Rococo được Jean-Honoré Fragonard vẽ năm 1767 và đã trở thành biểu tượng của thời kì này. Bức tranh phác họa một người phụ nữ xinh đẹp trong bộ váy màu pastel hồng và trắng, cô có mối quan hệ tình cảm với hai người đàn ông trong tranh. Bức vẽ này không chỉ thể hiện một mối tình tay ba đầy dục vọng mà còn miêu tả cả những xúc cảm gợi tình và những ham muốn ẩn giấu bên trong. Trong số tất cả tranh vẽ của Fragonard, bức Chiếc Xích Đu được biết đến nhiều nhất thông qua việc lột tả ba ham muốn cơ bản nhất trong thế kỷ 18: tiền bạc, quyền lực, và tình dục.
• • •
Thế kỷ 18 là khoảng thời gian mà tiền bạc là tất cả, và nếu không thuộc tầng lớp thượng lưu thì sẽ bị coi là thật sự hèn kém. Bức Chiếc Xích Đu của Fragonard đã nói lên được tầm quan trọng của đồng tiền bằng cách chọn chiếc váy màu hồng pastel của người phụ nữ làm điểm nhấn cho sự giàu có của nàng. Những chuyển động từ chiếc váy thu hút ánh nhìn của người thưởng tranh, và hướng sự chú ý tới chiếc giày đang bay của nàng và tới những người đàn ông bị che khuất trong bóng râm bên dưới. Hơn thế nữa, bức vẽ đã miêu tả được sự giàu có của các nhân vật thông qua những bộ trang phục trang nhã, những chuyến phiêu lưu tình ái đầy lãng mạn và việc các nhân vật dành thời gian trong ngày tham gia vào những hoạt động vô lo vô nghĩ, trong một khu vườn biệt lập xanh ngát ngoài trời.
Những người đàn ông bên dưới cô gái cũng tượng trưng cho tiền bạc. Họ ăn vận rất thời thượng với bộ tóc trắng được tạo kiểu kĩ càng; có nhiều người đã suy đoán về bản chất mối quan hệ giữa ba người này và ý nghĩa thực sự của mối quan hệ ấy. Dù cả hai người đàn ông đều say mê người phụ nữ khi nàng đu đưa một cách kiều diễm trên chiếc xích đu, nhưng người đàn ông ở góc phải bên dưới đang kéo nàng lại bằng cách kéo các sợi dây đu, và đây cũng là hình ảnh ẩn dụ cho mối quan hệ của họ. Người đàn ông kéo nàng lại đã kết hôn với nàng nhờ vào sự giàu có và quý tộc, không phải vì tình yêu dành cho nhau mà vì tài sản của anh ta. Dù nàng có đi thật xa hoặc cố gắng bỏ anh ta, thì nàng vẫn sẽ bị anh ta kiểm soát thông qua tiền bạc.
Ham muốn phổ biến thứ hai là quyền lực, và ta sẽ tìm hiểu xem quyền lực đã ảnh hưởng đến bức tranh này như thế nào. Như đã nhắc đến ở đoạn trước, người phụ nữ là điểm nhấn của bức tranh. Nàng thể hiện quyền lực của mình qua sức quyến rũ và sự tự do cá nhân. Vào thế kỷ 18, phụ nữ được dạy rằng phải kiềm chế những ham muốn của bản thân vì chủ nghĩa tập thể và nếu họ muốn được chấp nhận trên địa vị xã hội cũng như về thể chất, họ phải vứt bỏ cá tính riêng. Trái với những luật lệ mà phụ nữ bắt buộc phải tuân theo vào thời kỳ này, Fragonard lại quyết định đi theo một hướng đi khác bằng cách để cho người phụ nữ làm theo ý của mình. Nằng nắm giữ rất nhiều quyền lực trong tay, bởi lẽ nàng đã được tự do tận hưởng cuộc sống mà không phải tuân theo các quy tắc ứng xử của xã hội. Việc nàng có thể tự đưa ra quyết định cho bản thân trong khoảng thời gian còn nhiều hạn chế như vậy càng bộc lộ rằng nàng muốn làm chủ các quyết định của mình, và chính điều đó đã cho ta thấy rõ nàng có nhiều quyền lực trong tay đến mức nào.
Ham muốn phổ biến còn lại là tình dục, và Fragonard đã thể hiện một cách có chủ đích ham muốn đích thực này của người phụ nữ đối với tình nhân dù nàng đã có chồng. Người đàn ông ở góc trái bức tranh đang trốn sau những bụi hoa hồng, anh ta để lộ ra ham muốn về thể xác với người phụ nữ bởi lẽ anh đang nhìn vào phía trong bộ váy của nàng. Trong bức họa, anh ta vươn tay, nghiêng đầu và chống tay còn lại trên nền đất để có tư thế nằm thoải mái mà vẫn có thể nhìn trộm người phụ nữ được tốt nhất. Vị trí của anh ta làm lộ ra một khao khát tình dục mà người xem tranh có thể dễ dàng nhận thấy, đối nghịch với người chồng bị những gam màu tối của bức tranh ẩn đi. Fragonard đã cho khán giả thấy rõ mối quan hệ giữa người phụ nữ và gã tình nhân qua ngôn ngữ cơ thể, và ta cũng thấy được rằng mối hôn nhân của nàng hoàn toàn chỉ dựa trên tiền bạc mà thôi.
Bức tranh đã cho thấy mối liên kết giữa người phụ nữ và nhân tình cũng như khát khao được ở bên nhau, dù cho họ có say mê người kia thì cũng không thể nào thân mật với nhau được. Người chồng chỉ có thể chu cấp cho nàng tiền bạc và những thứ đồ xa xỉ nhưng không thể thỏa mãn những mong muốn của người phụ nữ, và do đó người chồng bị bóng râm che phủ trong khi người phụ nữ chỉ hướng sự chú ý tới điều mà nàng ta ao ước. Nàng đáp lại tình cảm của tình nhân bằng cách nghiêng đầu và mỉm cười với anh ta trong lúc hất chiếc giày bay trên không trung đầy lả lơi. Cứ như thể người phụ nữ này đang tận hưởng việc thân mật với tình nhân dù đã kết hôn với người chồng giàu có hơn tuổi mà không thể thỏa mãn nàng về mặt thể xác. Fragonard muốn diễn tả mối tình tay ba giữa những nhân vật này là điểm kịch tính cốt lõi của bức tranh. Người đàn ông ở góc trái phía dưới tượng trưng cho tình dục và đóng một vai trò kịch tính giữa người phụ nữ và chồng nàng.
Bảo tàng Louvre, Paris
• • •
Nói tóm lại, bức tranh vô cùng phức tạp và chứa đựng nhiều chủ đề bị coi thường vào thời kỳ Rococo. Đáng buồn thay, Fragonard không được công chúng đón nhận sau khi công bố bức tranh và ông bị khinh thường vì những thông điệp gây tranh cãi trong bức hoạ. Dù không được nhiều người chú ý vào thời kỳ Rococo nhưng giờ đây, bức tranh này chiếm một vị trí đặc biệt trong nền mỹ thuật đương đại với những bộ trang phục thời thượng, mối tình tay ba tân tiến và sự phù phiếm.
Bài viết gốc An Analysis of Fragonard The Swing
Bởi Triniti Rhum, tại Glaze Zine,
Lược dịch bởi Artplas
Nhập hội Sáng tạo cùng RGB nha!